Sardar Rudra Raj Pandey

खानात्यही हो जुन स्वादीलो छ जुन पथ्य पनि छ । रुपमती लाई मैले यर्स्त किसिमको उपन्यास ठानेको छु । स्वास्नी मानिसको दशा अवला हुनाले दयनिय छ । पोईलाई परमेश्र मान्नु पर्ने नत्र द्यौता रिसाउने शासू लाई परमेश्रको माता देवि मान्नु पर्ने कठोर कठोर ब्रतको समान कोमल हृदयले गर्ने अवस्थामा एउटा वलियोले हुले वित्तिकै पिटिक्क भाँचिने कुरा जस्तै नाडी खैचेर चलमल गरि झन् धापमा गाडिनु भन्दा ती निष्पक्षपाती परम्पराको भरपरि संसारका सुख दुःख सबैलाई हसार संझि आर धैरेपर्ूवक सहेर संसारलाई जित्ने रुपमतीको शिक्षालाई मैले त स्त्री जातीको निम्ती एउटा ठूलो आर्दश र अझ कालानुशार एक मात्र अमृतको घुटको जस्तो मानेको छु । रुपमतीले प्रत्यक्ष देखिन् कसरी एउटा अदृश्य हातआफूले नअहाएको पनि आफ्नो निम्ती खडा भै सँजिा दिनु पर्नेलाई तौलीतौला सँजा दिईरहेछ । काव्य रसमा चोपिएको सामाजीक चल्तीको भाषा जत्तिको रुचिकर हुन्छ त्यति हरु कुनै किसिमको न भएको देखिन्छ । उस्तै लेखन शैलीमा मा रुपमती ढलेको छ । त्यसैले डङ्का बज्दछ मातृभाषाका प्रेमपात्र छ ।

हाम्रो नेपाली समाजमा घर घर प्रचलित भएको पारिवारीक घटना चक्रको घात प्रतिघात यति राम्रो ढङ्गसित चित्रित भएको छ । जो पढ्न लागे पछि विचमा किताव राख्नै मन लाग्दैन , फेरी भाषा पनि शुद्ध नेपाली छ । यो कितावको शैलिपनि अत्यन्त सरल र रोचक छ जस्ले पनि बुझन सक्दछ साचैभनु भने यो किताव गार्हस्थ्य जीवनको सुधारमा र्सचथाआर्दश छ ।

नेपाल उपत्यकामा प्रत्यक युवतीले मगनीमा ल्याएर पनि यो पुस्तक पढि आप्नो स्त्री समाजका अवस्थाको अनुभव गरेका थिए । समाज मा यो दुरवस्था फैलेको देखेका थिए त्यसलाई देख्ने विचारको अङ्कुर उनका दिलमा उत्पन्न भई रहेको थियो वर्तमान समयमा नेपालीनारी जगतमा जो मानसिक स्पन्दन भई रहेको निकै काम दिएको छ ।

रूपमतीमा हामी नेपाली नमूने घरको पेचीलो र औंपदेशिक विश्लेषण पाउछौ । हामिले घर-सुधार विर्सेर वन सुधारमा ज्यादा प्रवृत्ति देखाउने युगमा, घरको सच्चा दशा, यस जीवनको महत्वपूर्ण विकास-यस जीवनको महत्वपूर्ण विकास-स्थल र पाठशालाको मुटुका रोगहरू र तिनको निवारण तर्फो औषधीको औल्याई - यस तर्फहाम्रो ध्यान आकर्षा गरेर सच्चा चेत जागृत गराउने सफल चेष्टा लिएको यो पुस्तक आहृदक , उपदेशक, उत्साहदायक प्रमाणित छँदैछ। त्यस ऊपर यसलाई नेपाली गद्यशैलीको इतिहासमा एक नयाँ उज्यालो र नहिडिएको वाटो देखाउने चीज संझनु पर्दछ । यसले साहित्यलाई घरमा ल्याउछ । घर तर्फसुधारकको आँखा फर्काउछु आर्दर्शको दिव्य प्रभाव तर्फहृदय लकाउँछु । साहित्यको स्वरुपमा यो प्रदान छ । बोलचालको भाषा विकासमा पहिलो रामै कदम छ । यो पढेर स्वदेशि भाव चर्को बन्दछ । नैतिकताको ढाड भएको साहित्य जनताको घरमा पढिने र बुझिने हामीलाई चाहिएको थियो । अरु चाहिएको छ । यो सरल तरल उपन्यास प्रत्यक नेपाली साहित्यप्रमीले पढ्न लायक छ । र प्रत्यक नरनारीले मनोरञ्जन या उपदेशको रुपमा स्तमाल गरिनलाई सुयोग वस्तु संझन्छ । अरु ज्यादा किन -